Digitalizacja i konserwacja ksiąg z lat 1865-1902 z prawosławnej parafii św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku

W 2014 r. Uniwersytet w Białymstoku i Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku oraz Prawosławna Diecezja Białostocko-Gdańska i Fundacja „OIKONOMOS” zrealizowały projekt pt. Digitalizacja i konserwacja ksiąg z lat 1865-1902 z prawosławnej parafii św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku.

Głównym celem projektu realizowanego w ramach programu „Dziedzictwo kulturowe” i priorytetu „Ochrona i cyfryzacja dziedzictwa kulturowego” ze środków finansowych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury było poddanie konserwacji, digitalizacji i udostępnienie w Internecie siedmiu ksiąg protokołów ślubnych (Брачный обыск/предбрачное свидетельство) z lat 1865-1902 pochodzących z prawosławnej parafii św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku. Realizacja zadania była współfinansowana przez Uniwersytet w Białymstoku, Fundację „OIKONOMOS” oraz Marszałka Województwa Podlaskiego.

Księgi wybrane do konserwacji i digitalizacji są jedynymi z zachowanymi do dziś księgami o charakterze metrykalnym, powstałymi w ramach funkcjonowania parafii św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku przed 1915 r. Oprócz nich parafia nie posiada dziś żadnych podstawowych ksiąg metrykalnych, takich jak księgi ochrzczonych, poślubionych i zmarłych z XIX i początków XX w. Zostały one najprawdopodobniej wywiezione w sierpniu 1915 r., podczas wielkiej ewakuacji miasta przeprowadzonej przez władze rosyjskie przed zbliżającymi się do Białegostoku wojskami niemieckimi. W tym czasie wywieziono w głąb Rosji całą dokumentację aktową miejscowych urzędów (w tym magistratu), park maszynowy białostockich fabryk oraz tysiące mieszkańców miasta, głównie pracowników administracji państwowej pochodzenia rosyjskiego. W związku z tym współcześni badacze przeszłości miasta, genealodzy lub osoby poszukujące informacji metrykalnych do celów urzędowych lub sądowych, są w bardzo trudnej sytuacji. Jedynym źródłem danych osobowych, a także materiałem źródłowym do badania dziejów prawosławnych mieszkańców Białegostoku przed 1915 r., są wyselekcjonowane księgi protokołów ślubnych.

Wartość ksiąg i wyjątkowość znajdujących się w nich informacji powoduje, że są one często udostępniane czytelnikom. W wyniku tego są one narażone na najróżniejsze procesy destrukcyjne związane z użytkowaniem. Dlatego też przeprowadzenie wstępnej konserwacji zabezpieczającej oraz wykonanie pełnej digitalizacji ksiąg spowolni procesy destrukcyjne oraz pozwoli na wyłączenie ich z tradycyjnego udostępniania czytelnikom, przy jednoczesnym powszechnym ich udostępnieniu w formie cyfrowej na platformie Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej.

W ramach realizacji projektu Pracownia Digitalizacji Zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku, która przeprowadziła digitalizację ksiąg, została doposażona w nowy aparat z zestawem obiektywów oraz komputer do obróbki graficznej.

Dokumenty poddane konserwacji i digitalizacji dostępne są poprzez poniższe linki:

Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, Archiwum prawosławnej parafii św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku,
sygn. 9 – Protokoły ślubne z lat 1865-1874 http://pbc.biaman.pl/publication/37816
sygn. 10 – Protokoły ślubne z lat 1874-1882 http://pbc.biaman.pl/publication/37818
sygn. 11 – Protokoły ślubne z lat 1883-1888 http://pbc.biaman.pl/publication/37819
sygn. 12 – Protokoły ślubne z lat 1888-1893 http://pbc.biaman.pl/publication/37820
sygn. 13 – Protokoły ślubne z lat 1893-1896 http://pbc.biaman.pl/publication/37821
sygn. 14 – Protokoły ślubne z lat 1896-1899 http://pbc.biaman.pl/publication/37822
sygn. 15 – Protokoły ślubne z lat 1899-1902 http://pbc.biaman.pl/publication/37823

Uwaga! Z powodu konieczności zachowania jak najwyższej jakości zdigitalizowanych materiałów archiwalnych, udostępnione dokumenty mają duże rozmiary (ok. 500 MB). Dlatego w celu ich czytania sugerujemy uprzednie pobranie.