Rola supraskiego monasteru w rozwoju społeczności lokalnej i dziejach państwa
Autor: Anna Markowska / 01.06.2005
W dniach 10 - 11 czerwca br. w Supraślu i Białymstoku odbywać się będzie Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Supraski monaster Zwiastowania Bogarodzicy i jego historyczna rola w rozwoju społeczności lokalnej i dziejach państwa”. Spotkanie to będzie wprowadzeniem do obchodów 500 rocznicy nadania monasterowi w Supraślu Tomosu przez patriarchę Konstantynopola Joachima w 1505 r. Patronat nad konferencją objął zwierzchnik Kościoła prawosławnego w Polsce – metropolita Sawa.
Do udziału w konferencji zaproszono kilkunastu naukowców z kraju i zagranicy. W swych wystąpieniach skoncentrują się oni na znaczeniu monasteru Zwiastowania Bogarodzicy w Supraślu dla społeczności prawosławnej w Polsce, roli jaką odgrywał i odgrywa w regionie i kraju.
Pierwszy dzień konferencji rozpocznie wykład wprowadzający zwierzchnika Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego metropolity prof. dr hab. Sawy (Hrycuniaka). Następnie zostaną wygłoszone następujące referaty:
1. Monaster supraski jako jeden z głównych ośrodków kulturalnych Rzeczypospolitej – prof. Aleksander Naumow /Wenecja, Włochy/
2. Nadanie Tomosu monasterowi supraskiemu przez Patriarchę Konstantynopola Joachima w 1505 r. – dr Sergiusz Borowik /Białystok/
3. Monaster supraski w okresie 1839-1914 i jego wpływ na kulturę regionu – ks. prof. Marian Bendza /Warszawa/
4. Rekonstrukcja najstarszego zbioru rękopiśmiennego monasteru supraskiego do 1532 r. – prof. Nadieżda Morozowa /Wilno, Litwa/
5. Odrodzenie życia monastycznego w monasterze supraskim w XX wieku i jego rola dla miasteczka i okolic – ks. archimandryta Gabriel (Giba) /Białystok/
6. Status prawny monasterów prawosławnych w Polsce – dr Jarosław Matwiejuk /Białystok/.
Piątkowe obrady konferencji zakończy o godz. 18.00 koncert śpiewu cerkiewnego napiewów supraskich, który poprowadzi znawca śpiewu cerkiewnego dr Włodzimierz Wołosiuk.
Drugiego dnia (11 czerwca) konferencji jej uczestnicy będą mogli wysłuchać następujących referatów:
1. Istota i rola życia monastycznego w Prawosławiu – bp Jakub (Kostiuczuk)
2. Hirmologion Supraski i jego wkład do prawosławnego śpiewu cerkiewnego – prof. Anatolij Konotop /Moskwa, Rosja/
3. Architektura sakralna monasteru – prof. Aleksander Grygorowicz /Poznań/
4. Zagadnienia rekonstrukcji obiektów zabytkowych monasteru supraskiego w czasach współczesnych – mgr Adam Musiuk /Białystok/
5. Supraskie druki cyrylickie – prof. Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew /Olsztyn/
6. Oddziaływanie kultu Supraskiej ikony Matki Bożej na inne ośrodki kultowe w Wielkim Księstwie Litewskim – dr Piotr Chomik /Białystok/
7. Rekonstrukcja programu ikonograficznego monasteru w Supraślu – mgr Aleksander Siemaszko /Kraków/
8. Grzegorz Chodkiewicz - ktitor monasteru supraskiego – mgr Stefan Dmitruk /Białystok/
Zakończenie obrad i podsumowanie spotkania zaplanowano na godz. 13.30.
Organizatorzy przewidują publikację wygłoszonych referatów w formie książkowej.
Obrady pierwszego dnia konferencji odbędą się w sali refektarzowej Oddziału Muzeum Podlaskiego w Białymstoku w budynkach monasteru w Supraślu, drugiego zaś w dużej sali Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku (ul. św. Mikołaja 5). Rozpoczęcie piątkowej sesji nastąpi o godz. 14:00, a sobotniej o godz. 9:00. Współorganizatorami konferencji są: Prawosławna Diecezja Białostocko-Gdańska, Fundacja „Oikonomos” i Stowarzyszenie Bractwo świętych Cyryla i Metodego.
Konferencja organizowana jest przy wsparciu finansowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku.
Pierwsza konferencja Akademii Supraskiej
Autor: Jarosław Charkiewicz / 12.06.2005
Uroczyste nabożeństwo
wiecej zdjęć
Historycznej roli supraskiego monasteru Zwiastowania Bogarodzicy w rozwoju społeczności lokalnej i dziejach państwa poświęcona była międzynarodowa konferencja naukowa, która odbyła się w dniach 10 - 11 czerwca 2005 roku w Supraślu i Białymstoku. Spotkaniu, stanowiącemu pierwszy element obchodów pięćsetnej rocznicy nadania supraskiemu monasterowi tomosu przez patriarchę Konstantynopola Joachima w 1505 r., patronował JE metropolita Sawa.
Współorganizatorami konferencji, przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego, były: Prawosławna Diecezja Białostocko-Gdańska, Fundacja „Oikonomos” i Stowarzyszenie Bractwo świętych Cyryla i Metodego. Było to również pierwsze przedsięwzięcie organizowane w ramach powołanej niedawno do życia Akademii Supraskiej.
Wykład wprowadzający dla blisko stu osób zgromadzonych w mieszczącej się w budynkach monasteru sali refektarzowej Muzeum Podlaskiego w Supraślu, wygłosił zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego metropolita Sawa. Na otwarcie konferencji przybyli m.in.: biskup bielski Grzegorz, wicewojewoda podlaski Jerzy Półjanowicz, burmistrz miasta i gminy Supraśl Wiktor Grygiencz, przewodniczący rady miejskiej Supraśla Mikołaj Ignaciuk, rektor Uniwersytetu w Białymstoku prof. Marek Gębczyński, rektor - elekt Politechniki Białostockiej prof. Joanicjusz Nazarko, poseł Eugeniusz Czykwin, senator Sergiusz Plewa oraz podlaski wojewódzki konserwator zabytków Dariusz Stankiewicz. Obowiązki gospodarza pełnili: biskup białostocki i gdański Jakub i ks. archimandryta Gabriel – przełożony monasteru supraskiego.
Konferencja zgromadziła wielu intelektualistów i naukowców z kraju i zagranicy, którzy w swych wystąpieniach skoncentrowali się na różnych aspektach znaczeniu monasteru supraskiego dla społeczności prawosławnej w Polsce dla regionu i kraju: teologicznym, historycznym, kulturowym, rękopiśmienniczym, muzykologicznym i prawnym. Autorami wystąpień byli m.in. profesorowie: Aleksander Naumow, ks. Marian Bendza, Nadieżda Morozowa, Anatolij Konotop, Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew i Aleksander Grygorowicz.
Pierwszy dzień obrad zakończyła ożywiona dyskusja oraz koncert śpiewu cerkiewnego napiewów supraskich, prowadzony przez znawcę śpiewu cerkiewnego dra Włodzimierza Wołosiuka. Podczas koncertu wystąpiły dwa supraskie chóry: Chór Męskiego Monasteru Zwiastowania NMP pod kierownictwem ks. protodiakona Dymitra Tichoniuka oraz dziecięco – młodzieżowy, kierowany przez Mirosławę Tichoniuk, jak też Chór Pracowników Politechniki Białostockiej „Polifonia” pod kierownictwem Andrzeja Tokajuka.
Drugi dzień konferencji, która przeniosła się do Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, rozpoczął referat biskupa białostockiego i gdańskiego Jakuba, poświęcony istocie i roli życia monastycznego w Prawosławiu. Obecny był również biskup hajnowski Miron. Wzbogacane audiowizualnie wystąpienia, ponownie wywołały interesującą, a momentami burzliwą dyskusję. Poprzedziło ją przyjęcie przez aklamację, deklaracji „duchownych i świeckich prawosławnych intelektualistów, od lat zajmujących się kulturą i duchowością Prawosławia na ziemiach Rzeczypospolitej”. W dokumencie tym poparli oni inicjatywę powołania Akademii Supraskiej i zadeklarowali swój udział w pracach statutowych, programowych, naukowych i badawczych. Miałyby one na celu nie tylko „uczynienie z Akademii Supraskiej instytucji, która pomoże w ostatecznej odbudowie Ławry”, ale również „godne nawiązanie do świetlanej przeszłości tego wybitnego ośrodka kultury i duchowości”.
Konferencja pokazała dobitnie, że wciąż istnieje konieczność nie tylko prowadzenia badań naukowych i dyskusji na tematy związane z bogatym dziedzictwem Prawosławia na ziemiach polskich, ale i sukcesywne, cykliczne prezentowanie wyników tychże badań na spotkaniach tego typu. W aneksie do deklaracji, pod którą podpisali się uczestniczący w spotkaniu profesorowie, zawarto nawet propozycje dotyczące projektów badawczych Akademii Supraskiej, których rezultaty mogłyby posłużyć organizacji kolejnych konferencji: Biblii w życiu duchowym Prawosławia w Rzeczypospolitej, Ustawów w Kościele prawosławnym w Rzeczypospolitej oraz działalności bibliotek, skryptoriów i drukarni monasterów Rzeczypospolitej. Konferencja wykazała też, iż wiedza na powyższe tematy jest fragmentaryczna, a szerokie źródła na te tematy pozostają nieznane. Temu też celowi miałyby posłużyć postulowane podczas spotkania przedruki monumentalnych, klasycznych prac dotyczących Supraśla (np. autorstwa Dołmatowa i Pokryszkina).
Pierwszym materialnym efektem konferencji i pierwszą publikacją Akademii Supraskiej ma być wydany w postaci książkowej zbiór referatów zaprezentowanych podczas konferencji.
Koncert Muzyki Cerkiewnej na motywach Irmologionu Supraskiego
Autor: Magdalena Mularczyk / 14.06.2005
17 czerwca 2005 w Białymstoku odbędzie się koncert, którego celem będzie popularyzacja muzyki cerkiewnej według słynnych starodawnych napiewów supraskich.
Jest to kolejny punkt organizowany przez Fundację OIKONOMOS w ramach obchodów 500 rocznicy nadania supraskiemu monasterowi tomosu przez patriarchę Konstantynopola Joachima w 1505 r., a jednocześnie drugi z koncertów (pierwszy odbył się 10 czerwca w Supraślu, towarzysząc międzynarodowej konferencji „Supraski monaster Zwiastowania Bogarodzicy i jego historyczna rola w rozwoju społeczności lokalnej i dziejach państwa”).
Podczas koncertu zaprezentują się 3 chóry:
1.Chór Męskiego Monasteru Zwiastowania NMP w Supraslu (Dyrygent: ks. protodiak. Dymitr Tichoniuk)
2.Młodzieżowy Chór AKSION Prawosławnej Katedry p.w. św. Mikołaja w Białymstoku (Dyrygent: Ks. protodiakon Aleksander Łysynkiewicz)
3.Przyklasztorny Chór Dziecięco-Młodzieżowy z Supraśla (Dyrygent: Mirosława Tichoniuk)
O wyjątkowym charakterze tego koncertu będzie stanowiło wykonywanie podczas koncertu głównie muzyki cerkiewnej opartej na motywach niedawno odtworzonego Irmologionu Supraskiego, księgi liturgicznej zawierającej zbiór irmosów i innych śpiewanych tekstów liturgicznych.
Koncert rozpocznie się wprowadzeniem znawcy śpiewu cerkiewnego dra Włodzimierza Wołosiuka. Odbędzie się on w cerkwi Hagia Sophia przy ul. Trawiastej 5 w Białymstoku. Początek o godz. 18.00.
Serdecznie zapraszamy!
Obóz młodzieżowy w Supraślu
Autor: Marta Łuksza / 11.08.2005
Fundacja Oikonomos i Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce zapraszaja młodzież powyżej 18 lat na obóz w Supraślu w dniach 22 - 31 sierpnia 2005r. Zakwaterowanie i wyżywienie w ośrodku wypoczynkowym Puszcza w Supraślu.
W programie obozu znajdą się różnorodne zajęcia - zarówno spotkania z ciekawymi ludźmi, zajęcia kulturalne i teologiczne, wycieczka, ogniska jak i praca na rzecz monasteru.
Obóz organizowany jest w ramach obchodów 500-lecia nadania tomosu monasterowi Zwiastowania NMP w Supraślu przez patriarchę Konstantynopola - Joachima.
Zapisy i bliższe informacje w biurze Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce, ul. św. Mikołaja 3, Białystok
(85) 742 65 28.
Obóz organizowany jest przy wsparciu finansowym Ministerstwa Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Serdecznie zapraszamy!!!
Historia supraskiego monasteru - wystawa zdjęć
Autor: Iwona Troc / 25.08.2005
W dniach 4-17 września 2005 r. w Młodzieżowym Domu Kultury w Białymstoku będzie miała miejsce ekspozycja zdjęć związanych z historią supraskiego monasteru Zwiastowania NMP oraz lokalnej społeczności.
Wystawa zostanie przeniesiona do Białegostoku z Muzeum Podlaskiego z Supraślu, gdzie prezentowana była w dniach 10-24 sierpnia br. Jest to kolejny punkt organizowany przez Fundację OIKONOMOS w ramach obchodów 500 rocznicy nadania supraskiemu monasterowi tomosu przez patriarchę Konstantynopola Joachima w 1505 r.
Autorzy zdjęć to znani podlascy fotograficy – Wiktor Wołkow i Marek Dolecki.
Uroczyste otwarcie wystawy odbędzie się 4 września 2005r. o godz. 15.00 w MDK w Białymstoku.
Projekt zrealizowano przy pomocy finansowej Prezydenta Miasta Białegostoku, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku oraz Ministerstwa Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. Wystawę wspierają również: Kodak Express Foto Centrum (ul. Suraska 6, Białystok), Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce; Muzeum Podlaskie w Białymstoku; Młodzieżowy Dom Kultury w Białymstoku oraz Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Białymstoku.
Zarząd Fundacji OIKONOMOS serdecznie zaprasza!
02-10-2005
Wykłady w ramach obchodów 500-lecia nadania tomosu supraskiemu monasterowi
Dnia 9 października 2005 r. (niedziela) o godz. 16.00 w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku zostaną wygłoszone dwa referaty pt.:1. „Obrządek postrzyżyn monastycznych w Kościele prawosławnym” – ks. dr archimandryta Jerzy (Pańkowski)
2. „Obrządek postrzyżyn monastycznych w Kościele rzymskokatolickim” – ks. dr Wojciech Łazewski, Rektor AWSD w Białymstoku.
Wykłady organizowane są przez Fundację OIKONOMOS w ramach obchodów 500 - lecia nadania tomosu supraskiemu monasterowi Zwiastowania NMP przez patriarchę Konstantynopola Joachima. Jest to pierwsza prelekcja z cyklu wykładów o przewodnim temacie „Supraśl i Podlasie – życie na granicy różnych światów”. Specyfiką wykładów będzie ich „dwugłosowość”, tj. z wykładem wystąpi jednocześnie przedstawiciel Kościoła prawosławnego i Kościoła rzymskokatolickiego.
Ze względu na ogólnodostępny charakter wykłady stworzą okazję do wymiany opinii, jak również dzielenia się bogactwem dziedzictwa religijnego poszczególnych ich uczestników.
Zarząd Fundacji OIKONOMOS serdecznie zaprasza!
Obrządek postrzyżyn w Kościele prawosławnym oraz w Kościele rzymskokatolickim
Autor: Barbara Sołowiej / 11.10.2005ks. dr Wojciech Łazewski, Rektor AWSD w Białymstoku
wiecej zdjęć
9 października 2005 roku w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku odbyły się wykłady zorganizowane przez Fundację OIKONOMOS w ramach obchodów 500 - lecia nadania tomosu monasterowi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu.
Spotkanie poprowadził ks. Włodzimierz Misijuk, zaś w roli prelegentów wystąpili: ks. dr Wojciech Łazewski, Rektor AWSD w Białymstoku oraz ks. dr archimandryta Jerzy (Pańkowski).
Uczestnicy spotkania mieli możliwość zapoznania się z podobieństwami i różnicami jakie istnieją między obrządkami postrzyżyn obu kościołów, a także zadania pytań referentom.
Pierwszy z referatem na temat: „Obrządek postrzyżyn monastycznych w Kościele rzymskokatolickim” wystąpił ks. Wojciech Łazewski. Swoje wystąpienie rozpoczął od wyjaśnienia znaczenia ścinania włosów przez duchownych na łamach historii. Następnie ksiądz rektor zapoznał słuchaczy z historią obrządku postrzyżyn. Mówił, iż praktyka strzyżenia włosów do skóry głowy w Kościele rzymskokatolickim wykształciła się na przełomie V i VI wieku i oznaczała pokutę oraz wyparcie się świata i poświęcenie Bogu, symbolicznie zaś obrazowała wyobrażenie korony cierniowej Jezusa Chrystusa. Tonsura (łac.: strzyżenie), bo tak był nazywany ten obrządek, polegała na usunięciu włosów z głowy kandydata podczas udzielania święceń niższych (akolity, egzorcysty, lektora i ostiariusza) i oznaczała przynależność do duchowieństwa. W ostatnich latach owej praktyki zwykło się wycinać zaledwie niewielki krąg na szczycie głowy. Tonsury udzielał przede wszystkim biskup, ale mogli także dokonywać tego opaci czy też inni przełożeni klasztoru.
Ks. Wojciech zaznaczył, iż w Kościele rzymskokatolickim postanowieniem Soboru Watykańskiego II z 1972 roku obrządek postrzyżyn został zniesiony. W miejsce dotychczasowych czterech święceń mniejszych wprowadzono posługi liturgiczne takie jak: lektorat i akolitat. Od 1972 roku do stanu duchownego wchodzi się wraz z przyjęciem święceń diakonatu, a nie jak to było do tej pory od przyjęcia tonsury. Obecnie rolę postrzyżyn pełnią rolę trzy śluby: posłuszeństwa, ubóstwa oraz czystości. W niektórych zakonach, przeważnie kontemplacyjnych, tradycja obcięcia włosów została jednak zachowana do dziś.
Następnie referent przedstawił pokrótce przebieg obrządku tonsury. Owa ceremonia odbywała się w języku łacińskim, gdyż był to wówczas liturgiczny język w Kościele rzymskokatolickim. Postrzyżyn można było dokonywać podczas mszy świętej lub poza nią. Kandydat w prawej dłoni trzymał świecę, zaś na jego lewym ramieniu leżała komża. Na początku był on wzywany z imienia i nazwiska po czym następowała modlitwa, śpiew psalmu 16, po czym następował obrzęd obcięcia włosów. Potem znów czytano modlitwy (m.in. psalm 24), dalej zaś odbywało się nałożenie białej komży. Ceremonia kończyła się modlitwami, w których proszono Boga, by ci którzy zostali przyjęci do stanu duchownego żyli uczciwie i starali się podobać Bogu.
Ks. archimandryta Jerzy (Pańkowski) natomiast zapoznał audytorium z obrządkiem postrzyżyn monastycznych w Kościele prawosławnym. Swoje wystąpienie rozpoczął od przedstawienia znaczenia monastycyzmu. Zaproponował spojrzenie na prawosławnego mnicha poprzez pryzmat obrządku jego postrzyżyn, gdyż ich treść ilustruje całą istotę życia monastycznego. Przypomniał, iż wstąpić do klasztoru i zostać mnichem może każdy człowiek, który nie jest związany obietnicą małżeńską i nie ma zobowiązań rodzicielskich wobec swoich nieletnich dzieci. Nawet najgorsze życie do momentu wstąpienia do klasztoru nie może stanowić przeszkody do zostania mnichem.
W swym referacie skupił on uwagę przede wszystkim na przebiegu postrzyżyn również dlatego, iż w Kościele prawosławnym nie było widocznego rozwoju i zmian tego rytuału. Od momentu wykształtowania się ceremonii oraz obrządku postrzyżyn mniszych, pozostają one bez większych zmian po dzień dzisiejszy. Nadmienił także, iż postrzyżyn może dokonać biskup lub z błogosławieństwa biskupa - przełożony monasteru.
Następnie ks. Jerzy omówił trzy formy postrzyżyn mniszych jakie występują w Kościele prawosławnym, czyli: riasoforu, małej schimy oraz wielkiej schimy. Postrzyżyny mnisze poprzedza tzw. okres nowicjatu, którego zadaniem jest sprawdzenie kandydata do stanu mniszego. Wystąpienie w tym momencie z monasteru nie jest naruszeniem natury kanonicznej, gdyż nowicjusz nie jest jeszcze mnichem. Pierwsza forma postrzyżyn składa się z dwóch modlitw: symbolicznego obcięcia włosów znakiem krzyża oraz założenia odpowiednich szat, czyli riasy i kamiławki. Nie są to jednak jeszcze wszystkie mnisze szaty. Na tym etapie nowicjusz nie składa także żadnych obietnic. Osoba taka nazywa się riasofornym mnichem lub riasofornym nowicjuszem. Podczas ceremonii riasoforu możliwa jest zmiana imienia, co zależne jest od przyjętej lokalnej tradycji danego Kościoła. Postrzyżyny riasoforu nie są wymogiem koniecznym, bowiem niektórzy mnisi złożyli śluby zakonne od razu w obrządku małej lub wielkiej schimy.
Kolejną formą postrzyżyn mniszych, jaką omówił ks. Jerzy, są postrzyżyny w małą schimę, które wiążą się z wieczystymi ślubami mniszymi. Ich ceremonia powinna odbywać się w czasie Boskiej Liturgii po małym wejściu, ale w praktyce mają one miejsce podczas nabożeństwa wieczornego lub całonocnego czuwania. Archimandryta dokładnie omówił kolejno przebieg tego obrządku. Przed samą ceremonią przystępujący do postrzyżyn czeka przed świątynią w długiej białej, lnianej koszuli, bez butów, co oznacza porzucenie wszystkiego co wiąże się ze światem doczesnym. Na spotkanie wychodzą mu mnisi, którzy złożyli śluby zakonne według małej schimy, po czym prowadzą go przez Królewskie Wrota przykrywając go swoimi mantiami (szata mnisza). Ĺpiewany jest wówczas troparion „Ojcowskie objęcia” pochodzący z nabożeństwa o Synu Marnotrawnym, co jest wyrazem skruchy pretendenta. Mnich symbolizuje bowiem syna marnotrawnego, który powraca do swego ojca. Przełożony monasteru zadaję mnichowi szereg pytań, które mają zweryfikować jego rzeczywistą prawdziwość powołania mniszego. Odpowiedzi natomiast stanowią obietnice mnicha. Wielokrotnie pada pytanie o to, czy na pewno nikt nie zmusił kandydata żeby został mnichem. Następnie następuje obrzęd rzucania przez osobę udzielającą postrzyżyn nożyc na ziemię, i podejmowanie ich przez przystępującego do postrzyżyn. Symbolizuje to posłuszeństwo mnicha do końca życia oraz potwierdza, iż pozostanie mnichem jest własną wolą kandydata. Punktem kulminacyjnym postrzyżyn jest obcięcie na znak krzyża czterech pasm włosów mnicha nazywając go po raz pierwszy nowym imieniem, jeżeli zostało mu ono nadane. Archimandryta przedstawił lokalne tradycje nadawania nowego imienia mnichowi jakie istnieją w Kościele prawosławnym. Następnie mnich przywdziewa mnisze szaty. Referent nadmienił, iż postrzyżyny mnisze nazywane są często ponownym, albo drugim chrztem, o czym świadczy podobieństwo ich poszczególnych elementów. Na zakończenie postrzyżyn ihumen wręcza mnichowi krzyż i zapaloną wygiętą świecę, która symbolizuje przejście do nowej formy życia. Mnich otrzymuje następnie pozdrowienia i życzenia od braci, przy czym tradycyjnie każdy z braci zadaje mu pytanie o nowe imię. Potem mnich powinien zostać w cerkwi na kilka dni i nocy poświęcając się modlitwie, rozmyślaniu o dziełach Bożych oraz literaturze duchowej, po czym wraca do swej celi i przystępuje do spełnienia codziennych obowiązków mnicha.
Na zakończenie ks Jerzy omówił ostatnią formę postrzyżyn w Kościele prawosławnym jaką jest obrządek wielkiej schimy. Jest on bardzo podobny do rytuału małej schimy. Różni zaś się tym, iż w jego przededniu szaty mnicha należy zanieść do prezbiterium i złożyć u podnóża ołtarza. W nabożeństwie jutrzni natomiast czyta się specjalny kanon związany tematycznie z obrządkiem wielkiej schimy. Treść pouczenia oraz trzech modlitw jest zaś bardziej obszerny niż przy małej schimie. Następuje także dodanie dwóch nowych szat. Według surowych zasad mnich wielkiej schimy nie może zostać biskupem. Archimandryta wyjaśnił także różnice w ascezie mnicha małej i wielkiej schimy.
Omawiając temat o. Jerzy przytoczył także wiele przykładów i ciekawostek z życia Cerkwi w Polsce, Grecji i Rosji, zaprezentował opinie świętych ojców, a także szczegółowo wyjaśnił poszczególne elementy postrzyżyn mniszych. W jego referacie znalazła się także analiza szat mniszych, znaczenie symboliczne całego obrządku postrzyżyn jak też słowa i znaczenie modlitw, które mają wówczas miejsce.
30-10-2005
Wykłady Fundacji OIKONOMOS
Dziś o godz. 18.00 w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku zostaną wygłoszone kolejne dwa referaty z cyklu wykładów o przewodnim temacie „Supraśl i Podlasie – życie na granicy różnych światów”. Z referatami wystąpią:1. Ks. Krzysztof Łapiński „Rola śpiewu i muzyki w życiu Kościoła rzymskokatolickiego”.
2. Dr Włodzimierz Wołosiuk „Rola śpiewu i muzyki w życiu Kościoła prawosławnego”.
Wykłady organizowane są przez Fundację OIKONOMOS w ramach obchodów 500 - lecia nadania tomosu supraskiemu monasterowi Zwiastowania NMP przez patriarchę Konstantynopola Joachima.
Ze względu na ogólnodostępny charakter wykłady stworzą okazję do wymiany opinii, jak również dzielenia się bogactwem dziedzictwa religijnego poszczególnych ich uczestników.
Wykłady organizowane są przy wsparciu finansowym Ministerstwa Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Zarząd Fundacji OIKONOMOS serdecznie zaprasza!
20-11-2005
Współczesne tendencje w architekturze Kościoła
Fundacja OIKONOMOS, w ramach obchodów 500 - lecia nadania tomosu supraskiemu monasterowi Zwiastowania NMP przez patriarchę Konstantynopola Joachima, 20 listopada 2005 r. (niedziela) o godz. 1800 w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, organizuje dwa kolejne „dwugłosowe” wstąpienia. Tym razem referaty wygłoszą:# dr Jerzy Uścinowicz, Wydział Architektury, PB w Białymstoku - „Współczesne tendencje w architekturze Kościoła prawosławnego”;
# ks. dr Henryk Nadrowski, Wydział Teologiczny, UAM w Poznaniu - „Współczesne tendencje w architekturze Kościoła rzymskokatolickiego”.
Ze względu na fakt, iż prezentacje mają charakter popularno-naukowy oraz są ogólnodostępne, z całą pewnością stworzą okazję do ciekawej dyskusji.
Wykłady organizowane są przy wsparciu finansowym Ministerstwa Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Zarząd Fundacji OIKONOMOS zaprasza wszystkich zainteresowanych!
O architekturze w Cerkwi i Kościele rzymskokatolickim
Autor: Jarosław Charkiewicz / 21.11.2005W dniu 20 listopada 2005 r. w białostockim Centrum Kultury Prawosławnej odbył się kolejny „dwugłos” zorganizowany przez Fundację „Oikonomos”. Celem spotkań z tego cyklu jest przybliżanie wiernym Cerkwi i Kościoła rzymskokatolickiego różnych zagadnień związanych z ich życiem, jak też przybliżenie wiernym obu wyznań wiedzy o siostrzanym Kościele.
Tematem najnowszego „dwugłosu” były współczesne tendencje w architekturze sakralnej obu Kościołów. Reprezentujący Kościół rzymskokatolicki ks. dr Henryk Nadrowski z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w swym wystąpieniu skupił się nie tyle na współczesnych tendencjach budownictwa sakralnego swego Kościoła, ile na przedstawieniu różnorakich zagrożeń z tym związanych. Powodują one – zdaniem prelegenta – że niejednokrotnie rzymskokatolicka architektura sakralna w praktyce w mniejszym lub większym stopniu odbiega od stawianych przed nią celów – liturgicznego i mistycznego.
Drugi z referentów – dr Jerzy Uścinowicz z Politechniki Białostockiej, oparł swoje wstąpienie na pokazie slajdów, przy pomocy których namacalnie przedstawił bogactwo architektoniczne współczesnego prawosławnego budownictwa sakralnego w naszym kraju. Pokazywane i opatrzone komentarzem obrazy, pomimo często używanej przez prelegenta terminologii fachowej, stawały się tym bardziej zrozumiałe.
Trwające ponad 2 godziny spotkanie, w którym wzięło udział blisko 40 słuchaczy, zakończyła seria pytań do obu prelegentów. Dotyczyły one m.in. procedury zatwierdzania projektów nowych świątyń w obu Kościołach, kwestii używania witraży w Cerkwi, odbioru przez rzymskich katolików ikonografii prof. Jerzego Nowosielskiego czy też możliwości adaptacji części statku bądź ciężarówki na cele sakralne.
21-12-2005
Wykłady o supraskim Monasterze
Fundacja OIKONOMOS, w ramach obchodów 500 - lecia nadania tomosu supraskiemu monasterowi Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy przez patriarchę Konstantynopola Joachima, organizuje czwarte i ostatnie w tym roku wystąpienia z cyklu wykładów „Supraśl i Podlasie – życie na granicy różnych światów”.21 grudnia (środa) o godz. 18.00 w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku przy ul. św. Mikołaja 5 zostaną wygłoszone następujące referaty:
1. „Rola Monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu w historii miasteczka i okolic” – archimandryta Gabriel (Giba) namiestnik Monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu.
2. „Rola supraskich parafian w odrodzeniu Monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu w XX w.” „ – matuszka Walentyna Makal
Ww. prezentacje mają poziom popularno-naukowy oraz są ogólnodostępne, stworzą więc okazję do ciekawej dyskusji.
Wykłady organizowane są przy wsparciu finansowym Ministerstwa Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Zarząd Fundacji OIKONOMOS zaprasza wszystkich zainteresowanych!
11-12-2005
Premiera filmu „Monaster na brzegu Supraśli”
11 grudnia 2005 r. w Białymstoku odbędzie się projekcja filmu o historii supraskiego monasteru autorstwa Romana Wasiluka. Film pt. „Monaster na brzegu Supraśli” jest kolejnym punktem organizowanych przez Fundację OIKONOMOS obchodów 500 rocznicy nadania supraskiemu monasterowi tomosu przez patriarchę Konstantynopola Joachima w 1505 r.Mamy nadzieję, że proponowany przez nas film o wpływie monasteru na kształtowanie się miasteczka oraz całego regionu stworzy możliwość zapoznania się z historią, tradycją, kulturą prawosławia oraz życiem monastycznym nie tylko prawosławnym mieszkańcom naszego kraju.
Projekcja filmu rozpocznie się o godz. 18.00 w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, ul. Ĺw. Mikołaja 5.
Film został zrealizowany przy wsparciu finansowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku oraz Ministerstwa Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Serdecznie zapraszamy!
Magdalena Ĺťdanuk
Fundacja OIKONOMOS
Premiera filmu „Monaster na brzegu Supraśli”
Autor: SupraślMarta Sołowiej, Barbara Sołowiej / 13.12.2005
Przy wypełnionej sali Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku 11 grudnia odbył się premierowy pokaz filmu Romana Wasiluka „Monaster na brzegu Supraśli”.
Został on zorganizowany przez Fundację OIKONOMOS z okazji obchodów 500 rocznicy nadania supraskiemu monasterowi tomosu przez patriarchę Konstantynopola – Joachima.
Na widowni zasiedli m.in. biskup białostocko-gdański Jakub, namiestnik supraskiego monasteru archimandryta Gabriel, namiestnik Monasteru św. Onufrego w Jabłecznej archimandryta Jerzy, ihumenia Anastazja z Monasteru Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Białymstoku-Dojlidach, prof. Antoni Mironowicz oraz mnisi z Supraśla i siostry z Dojlid.
Pokaz filmu poprzedził występ dwóch chórów z Supraśla: męskiego pod dyrekcją ks. Dymitra Tichoniuka oraz dziecięco-młodzieżowego pod dyrekcją matuszki Mirosławy Tichoniuk. W ich wykonaniu usłyszeć było można min. utwory z Irmologionu Supraskiego. Historia Irmologionu jest jednym z wątków filmu „Monaster na brzegu Supraśli”. Film składa się bowiem z kilku części. Przedstawia nie tylko historię monasteru, ale opowiada też o Supraskiej Ikonie Matki Bożej, cerkwi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny oraz katakumbach.
Podczas wczorajszego spotkania był również czas na zadanie pytań panu Romanowi Wasilukowi oraz osobom, które przyczyniły się do powstania filmu, tudzież na dyskusję podczas przygotowanego poczęstunku.
Praca nad realizacją filmu trwała rok. Autor wykorzystał w nim także zdjęcia, które wykonał kilkanaście lat temu.
Film został zrealizowany przy wsparciu finansowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku oraz Ministerstwa Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
„Monaster na brzegu Supraśli” nie jest pierwszym tego typu filmem autorstwa Romana Wasiluka. Wcześniej powstał też film o monasterze w Jabłecznej pt. „Ku czci św. Onufrego”. Autor zapowiada już realizację kolejnego. Za kilka lat chce zrobić film o Monasterze św.św. Marty i Marii na św. Górze Grabarce.
Film „Monaster na brzegu Supraśli” dostępny jest na płytach DVD. Można go nabyć m.in. w sklep.cerkiew.pl
Rozmowa z autorem filmu – Romanem Wasilukiem - w audycji „Duchowe Spotkania” na antenie Polskiego Radia Białystok (99,4 FM) w najbliższą sobotę (17.12.2005) o godz. 18:45.
Fot.: Jarosław Charkiewicz
Koło Teologów Prawosławnych
Autor: Sylwia Iwaniuk / 17.12.2005W czwartek, 15 grudnia 2005 r. o godz. 18.00 w świetlicy przy katedrze metropolitalnej św. Marii Magdaleny odbyła się warszawska premiera filmu o historii supraskiego monasteru pt. „Monaster na brzegu Supraśli” wyreżyserowanego przez Romana Wasiluka. Film wzbudził duże zainteresowanie wśród Warszawiaków, gdyż sala była wypełniona do ostatniego miejsca. Pokaz filmu krótkim słowem wstępnym opatrzył mgr Andrzej Kuźma.
Na projekcji był obecny metropolita Sawa, który po emisji filmu wyraził swoje podziękowanie reżyserowi oraz uwagi dotyczące filmu. Władyka wspominał również trudny okres odzyskiwania przez Cerkiew budynków supraskiego monasteru.
Dziękujemy Fundacji OIKONOMOS, która udostępniła nam film i zasponsorowała poczęstunek.
Z dziejów monasteru supraskiego
Autor: Jarosław CharkiewiczFundacja OIKONOMOS / 09.12.2005
Z przyjemnością i satysfakcją informujemy, iż staraniem Fundacji OIKONOMOS ukazała się książka pt. „Z dziejów monasteru supraskiego. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej „Supraski monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogarodzicy i jego historyczna rola w rozwoju społeczności lokalnej i dziejach państwa”.
Książka ta stanowi pokłosie międzynarodowej konferencji naukowej, która miała miejsce w dniach 10 - 11 czerwca 2005 roku w Supraślu i Białymstoku. Odbyła się ona z okazji 500 rocznicy nadania monasterowi Tomosu przez patriarchę Konstantynopola Joachima w 1505 r.
Publikacja zawiera teksty 16 referatów wygłoszonych podczas konferencji. W swych wystąpieniach ich autorzy skoncentrowali się na znaczeniu supraskiego monasteru dla społeczności prawosławnej w Polsce, roli jaką odgrywał i odgrywa w regionie oraz kraju.
„Zakres przedmiotowy prezentowanych artykułów – jak napisał w recenzji wydawniczej biskup białostocki i gdański Jakub – jest bardzo szeroki. Dotyczą one różnych dziedzin wiedzy, poczynając od historii i teologii, poprzez piśmiennictwo i architekturę, po muzykologię i archiwistykę”. Istotne znaczenie posiada też fakt, że autorami prezentowanych artykułów są w przeważającej mierze znane i uznane osoby – wybitni przedstawiciele życia naukowego z kraju i zagranicy, na czele z profesorami: ks. prof. metropolitą Sawą (Hrycuniakiem), profesorami Aleksandrem Naumowem, ks. Marianem Bendzą, Nadieżdą Morozową, Anatolijem Konotopem, Aleksanderem Grygorowiczem i Zoją Jaroszewicz-Pieresławcew.
W swych wystąpieniach autorzy starali się uporządkować stan wiedzy dotyczącej monasteru supraskiego, ale – jak pisze w drugiej z recenzji wydawniczych dr Jarosław Matwiejuk – „również ukazać jego wielką rolę w dziejach państwa polskiego oraz przedstawić wpływ monasteru na rozwój społeczności lokalnej, a w szczególności podlaskiej”. Dlatego wiele spośród zawartych w książce referatów ma charakter nowatorski i stanowi rozwinięcie dotychczasowego stanu badań. Tym samym publikacja stanowi wkład naukowy we wspomniane dziedziny wiedzy. Ważne jest to, że wydanie zbioru artykułów powinno również przyczynić się do upowszechnienia wiedzy o monasterze supraskim i jego dużym znaczeniu dla rozwoju regionu i państwa.
Integralną część publikacji stanowi płyta CD, zawierająca nagrania – głównie pieśni z Irmologionu Supraskiego – kilku chórów, których występy odbyły się również z okazji 500-lecia nadania Tomosu. Znajduje się tu również przyjęta przez aklamację na zakończenie konferencji deklaracja „duchownych i świeckich prawosławnych intelektualistów od lat zajmujących się kulturą i duchowością Prawosławia na ziemiach Rzeczypospolitej” oraz szereg fotografii.
Po publikację tę powinni sięgnąć nie tylko naukowcy i specjaliści, ale również osoby interesujące się bogatą spuścizną monasteru supraskiego i prawosławia w całości na terenach Rzeczypospolitej.